تعلیم و تربیت دانش آموزان اتباع خارجی در ایران، یک مسئله مهم، حساس و حیاتی است
تعلیم و تربیت دانش آموزان اتباع خارجی در ایران یک مسئله مهم، حساس و حیاتی است که نیازمند توجه جدی دستگاه های مرتبط می باشد. این موضوع دارای ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و... است به همین منظور شورای عالی آموزش و پرورش جهت زمینه سازی برای ایجاد فرصت های برابر آموزشی دانش آموزان و افراد لازم التعلیم(اتباع خارجی) در راستای سند تحول بنیادین، فراهم ساختن زیر ساخت های قانونی مورد نیاز و اصلاح قوانین موجود و همچنین اندیشه سازی ملی در زمینه توجه به دانش آموزان اتباع خارجی؛ نشست تخصصی «بررسی و تحلیل چالش های تحصیلی دانش آموزان اتباع خارجی در ایران» با مشارکت دستگاه های مرتبط(نمایندگان قوه قضائیه، وزارت‌خانه‌های امور خارجه، کشور، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و آموزش و پرورش ) به میزبانی دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش برگزار شد.
رفع چالش‌های تحصیلی دانش آموزان اتباع خارجی، نیازمند همکاری، همفکری و هماهنگی بیشتر بین دستگاه های ذی ربط است
معاون دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش گفت: با لطف و عنایات الهی، اقدامات خوبی برای تحصیل دانش‌آموزان اتباع خارجی در ایران، به‌ویژه در شهر تهران انجام شده است. پذیرش دانش‌آموزان اتباع خارجی، به‌ویژه اتباع افغانستانی حکایت از نگاه ارزشمند نظام جمهوری اسلامی به تحصیل اتباع خارجی دارد.
موسی‌الرضا کفاش معاون دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش در نشست بررسی و تحلیل چالش های تحصیلی دانش آموزان اتباع خارجی با بیان اینکه منطق حکم می کند که از هر نشست و جلسه‌ای به اندازه خودش باید انتظار داشت، توضیح داد: هدف از برگزاری این نشست تخصصی، طرح و بررسی چالش‌های تحصیلی اتباع خارجی در ایران است و خوشبختانه نکات خوب، دقیق و قابل تاملی از سوی نمایندگان سایر دستگاهها مرتبط با موضوع و قوه قضاییه مطرح شد.
وی تصریح کرد: به طور قطع و یقین ارائه راهکار برای حل مسائل و چالش های مربوط به تحصیل اتباع خارجی در ایران منحصر به این جلسه نخواهد بود، بلکه نیازمند برگزاری جلسات کارشناسی با سازمانها، نهادها و سایر گروه های ذی مدخل می باشد.
به گفته کفاش نکاتی که در نشست امروز توسط نمایندگان نهادهای مختلف مطرح گردید، دسته‌بندی خواهد شد و با توجه به شرح وظایف هر کدام از نهادها در خصوص اتباع خارجی، موارد مرتبط با هر نهاد به آن ها اعلام می شود تا انشاالله پیگیری های لازم صورت گیرد.
وی در پایان مجددا تاکید کرد که حل مسائل و مشکلات مربوط به تحصیلات اتباع خارجی نیازمند هم افزایی بیشتر نهاد ها و دستگاه های ذی ربط می باشد.
لزوم اطلاع رسانی خدمات ارزنده جمهوری اسلامی ایران به اتباع خارجی در زمینه های مختلف بویژه آموزشی و پرورشی
اطهر مقیمی مسئول کمیته مدارس اتباع خارجی و بین المللی شورای عالی آموزش و پرورش با برشمردن اهداف این نشست، به استناد پژوهش انجام شده توسط مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با عنوان بررسی تحصیل کودکان مهاجر در ایران مطرح نمود که تعداد دانش‌آموزان غیر ایرانی ثبت‌نام شده در مدارس کشور از سال ۸۵ با شیب ثابت افزایش داشته است. در سال تحصیلی 1399-1398بیش از ۵۰۳ هزار دانش آموز اتباع غیر ایرانی در بیش از ۲۸ هزار مدرسه ایرانی سراسر کشور ثبت نام شدند.
وی با اشاره به منویات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) درخصوص آموزش اتباع و تبیین چالش‌های تحصیلی(بدو ورود به مدرسه و درون مدرسه‌ای) و سیاستی و زیرساختی، توضیح داد: طبق آمار اخذ شده از سامانه سیدا( درسال تحصیلی 1402-1401)، تعداد دانش‌آموزان اتباع خارجی ثبت نام شده در این سامانه، مجموعاً ۶۱۴ هزار و ۱۹۹ دانش آموز دختر و پسر می باشد و در دوره ابتدایی بیشترین تراکم دانش‌آموز اتباع غیرایرانی وجود دارد. ملیت اکثر این دانش‌آموزان، افغانستانی است. شایان ذکر است دانش‌آموزان اتباع غیر ایرانی در ۳۵ هزار و ۴۷۰ باب مدرسه شاغل به تحصیل می باشند. شهرستان استان تهران با ۱۴۴ هزار و ۲۲۶ دانش‌آموز اتباع بیشترین تعداد دانش‌آموز اتباع غیر ایرانی را دارد.
وی با تاکید بر لزوم اطلاع رسانی خدمات ارزنده جمهوری اسلامی ایران به اتباع خارجی در زمینه های مختلف بویژه آموزشی و پرورشی و انعکانس آن به نهادهای بین المللی، گفت: هدف ما از برگزاری این نشست ایجاد تعامل و همکاری بین دستگاه های مرتبط با این موضوع برای ساماندهی، یکپارچه سازی آمار و اطلاعات و رفع مشکلات تعلیم و تربیت دانش آموزان اتباع خارجی است.
با دستورتاریخی رهبری معظم انقلاب، آموزش و پرورش همه ظرفیت خود را برای خدمت رسانی شایسته به کودکان اتباع خارجی و مهاجرین به کشور به کار گرفته است
در بخش دیگر این نشست، مدیرکل دفتر آموزش دبستانی وزارت آموزش و پرورش، گفت: با محاسبه نسبت تراکم کلاسی در دوره ی ابتدایی، ظرفیت حدود 18000 کلاس درس در اختیار دانش آموزان اتباع خارجی قرار گرفته است که نشان از لطف و اراده نظام اسلامی برای خدمت رسانی به کودکان اتباع خارجی در کشور است
محمد محمدی مدیرکل دفتر آموزس دبستانی وزارت آموزش و پرورش در نشست تخصصی «بررسی و تحلیل چالش‌های تحصیلی دانش آموزان اتباع خارجی در ایران» که به میزبانی دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش بر گزار شد،ضمن بیان گوشه ای خدمات تربیتی آموزشی و فرهنگی آموزش و پرورش به این کودکان چند چالش مهم در این زمینه را بیان کردند و از آنجایی که باور داریم این کودکان سفیران فرهنگی جمهوری اسلامی ایران هستند، خواستار اهتمام و هم افزایی دستگاهها برای حل مشکلات آنان گردید
مدیرکل دفتر آموزش دبستانی وزارت آموزش و پرورش درباره تغییر تعادل و ترکیب جمعیتی دانش آموزان اتباع خارجی نسبت به دانش آموزان اتباع در برخی از مدارس در شهرهای کوچک و روستاها هشدار داد و اعلام کرد ترکیب جمعیتی دانش آموزان افغانستانی در برخی شهرهای کوچک و روستاها ۷۰ به ۳۰، و یا حتی کمتر است که باید به آن توجه گردد
وی با تاکید بر اهمیت اهتمام به بحث تاب آوری و مباحث فرهنگی دانش آموزان اتباع، تصریح کرد: تغییر قوانین و رویه‌ها و نحوه مواجهه ما با قوانین بسیار مهم است. هرچه قوانین ما در این حوزه زیاد شود، کار ما سخت‌تر می‌شود و خواستار ثبات قوانین مرتبط با تحصیل اتباع در کشور گردید.
محمدی با تاکید بر سهم کم و ناچیز سازمان های بین المللی در حمایت از آموزش و پرورش جهت خدمات رسانی شایسته کودکان اتباع خارجی خواستار توجه بیشتر این نهادها برای فراهم کردن بسترها به خصوص احداٍ فضای آموزشی ، تهیه تجیزات و تامین اقلام تحصیلی مورد نیاز این کودکان گردید
محمدی همچنین درباره مدارس خودگردان نیز توضیح داد: ما می‌توانیم در حوزه مدارس خودگردان مدل مطلوبی را ارائه دهیم که هم دیپلماسی آموزشی باشد و هم دغدغه های فرهنگی با ظرفیت خود اتباع فرهنگی رفع شود. می‌توانیم این گونه برای مدارس خودگردان مدلی را طراحی کنیم که کمترین آسیب را داشته باشد.
منطقه ۱۵؛ دارای بیشترین تعداد دانش‌آموز اتباع خارجی
در بخش دیگر این نشست، معصومه معصومیان معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران، اظهار کرد: سال تحصیلی ۱۴۰2ـ۱۴۰1 ما میزبان بیش از ۵۵ هزار دانش آموز ابتدایی و متوسطه اتباع در شهر تهران بودیم. ۴۰ نفر از مدیران مدارس تهران در یک دوره ۴۰ ساعته در ارتباط با مهارت‌های شناختی با دیدگاه فرصت محور که دانش آموزان اتباع سفیران فرهنگی ما هستند، آموزش دیدند. مدارسی که بالای ۵۰ درصد دانش آموزانشان اتباع هستند، موظف شدند یک نفر از اعضای انجمن اولیاء و مربیان از والدین اتباع باشد.
وی با بیان اینکه با توجه به اطلسی که تدوین کرده‌ایم، منطقه ۱۵ شهر تهران بالاترین تعداد دانش آموزان اتباع خارجی دارد، ادامه داد: اغلب دانش آموزان اتباع خارجی در مراکز جمعیتی خاص هستند یعنی دو، سه یا چهار خانواده در یک منزل مسکونی اجاره‌ای زندگی و در یک مدرسه متراکم می‌شوند. در شهر تهران حتی بدون اتباع ما مشکل فضا و نیروی انسانی آموزشی داریم، مجبوریم تعدادی از مدارس را به شیفت بعد از ظهر منتقل کنیم. حال با دانش آموزان اتباع مشکلات بیشتر هم می‌شود، بنابراین نیاز داریم به بحث گسترش فضاهای آموزشی و استفاده از ظرفیت خیرین مدرسه ساز برای توسعه فضاهای آموزشی توجه کنیم.
معصومیان اظهار کرد: در تعلیم وتربیت اتباع باید شرکای برون سازمانی آموزش و پرورش به کمک بیایند و با انسجام و هم افزایی برنامه جامع تعلیم و تربیت اتباع را در مدارس با تمرکز بر پرورش مهارت های زندگی، ارتباط موثر، کارآفرینی و تقریب فرهنگی پیش ببریم
معاون آموزش و پرورش ابتدایی شهر تهران در ادامه گفت: تشکیل جلسه با سازمان مهاجرت، امور بین الملل و مدارس خارج از کشور و هم اندیشی در خصوص ارتقای کمی و کیفی تعلیم وتربیت اتباع به موازات اجرایی سازی بسته آموزش و پرورش اتباع از دیگر فعالیت های شهر تهران بوده است.
توجه جدی به دغدغه های مقام معظم رهبری در حوزه صیانت و حمایت از اتباع خارجی
در بخش دیگر این نشست خیرالله خزایی معاون اداره کل پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه نیز اظهار کرد: جمعیت دانش آموزان اتباع خارجی در برخی از روستاها و حاشیه شهرهای بزرگ بیشتر از دانش آموزان ایرانی است.
وی با اشاره به چالش های اجتماعی، قانونی و فرهنگی در حوزه دانش آموزان اتباع خارجی، ادامه داد: رسانه‌های بیگانه از این چالش‌ها سوء استفاده می‌کنند. آموزش و پرورش در این حوزه باید فعال تر کار کند. چقدر توانستیم با فعالیت‌های فرهنگی مساله اتباع را به فرصت تبدیل کنیم؟ باید به فرصت محوری اتباع خارجی باید توجه جدی شود.
خزایی افزود: بحث آمار و اطلاعات مهم‌ترین موضوعی است که در خصوص اتباع خارجی با آن مواجه هستیم. باید آمار و اطلاعات دقیقی از اتباع خارجی داشته باشیم و این امر مستلزم تبادل اطلاعات بین دستگاه های مرتبط است.
وی در پایان با اشاره به دغدغه های مقام معظم رهبری در حوزه صیانت و حمایت از اتباع خارجی تاکید کرد: باید از ظرفیت خیرین مدرسه ساز برای ساماندهی فضای آموزشی مورد نیاز دانش آموزان اتباع خارجی استفاده کنیم.
نداشتن آمار کامل، یکی از چالش‌های حضور اتباع خارجی در ایران است
مرادپور، نماینده وزارت کشور نیز در نشست تخصصی بررسی و تحلیل چالش‌های تحصیلی دانش‌آموزان اتباع خارجی در ایران که 29 خرداد ماه امسال در دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش برگزار شد، گفت: طی ۴۰ سال گذشته جمهوری اسلامی ایران میزبان خیل عظیمی از اتباع خارجی بوده که بیشترین آن از کشورهای افغانستان و عراق بوده و در بخش‌های مختلف به این مهاجران، خدمت‌رسانی می‌شود.
وی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران طبق فرمایش رهبر معظم انقلاب اسلامی تمام دانش‌آموزان افغانستانی را در مدارس ایرانی ثبت‌نام کرد، افزود: بعد از اتفاقات تیرماه ۱۴۰۰ در کشور همسایه و تغییر حاکمیت، مهاجران زیادی وارد کشورمان شدند که تعداد آنها 5 میلیون مهاجر تخمین زده شده و ثبت‌نام از دانش‌آموزان آنها نیز انجام شد اما این موضوع خالی از چالش و مشکل نبوده است.
مرادپور با اشاره به چالش‌های این بخش، توضیح داد که «آمار» نخستین چالش است و آمار کاملی در این زمینه وجود ندارد. برخی چالش‌های بعدی نیز شامل تعداد اوراق هویتی و اقامتی متعدد، تعدد شناسه‌های هر سازمان و وجود نداشتن شناسه واحد، نبود تطابق زمان صدور اوراق با زمان تحصیلات و عدم اتصال آسان سامانه آموزش و پرورش به سیستم‌های سایر دستگاهها است.
وی خاطرنشان کرد: 57 چالش در این زمینه احصا شده است.
کمک سازمان‌های بین‌المللی به مهاجران رو به پایان است
وَحدانی، نماینده مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور در این نشست گفت: یکی از مواردی که با آن مواجه هستیم این است که نوک پیکان تمام مسائل بعد از وزارت کشور به سمت مدارس خارج از کشور است.
وی با بیان اینکه یکی دیگر از چالش‌هایی که با آن مواجه هستیم، کمک سازمان‌های بین‌المللی به پناهندگان است، اظهار کرد: در استان‌هایی که تراکم دانش‌آموزی زیاد است از طریق نوسازی مدارس برای تامین مدرسه اقدام می‌شود.
وحدانی با اشاره به اینکه مشکلات برای سال‌های بعد بیشتر خواهد شد، گفت: سازمان‌های بین‌المللی نیز کم‌کم با توجه به جنگ روسیه و اوکراین، روی به اوکراین می‌آورند و کمتر به ما کمک می‌کنند.
نماینده مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور افزود: توجه اندک سازمان‌های بین‌المللی به دوره‌های توجیهی، کم‌توجهی به مشکلات دانش‌آموزان خارجی و ارسال اقلام کمکی ناچیز، از جمله مشکلات این حوزه است.
543 کلاس بالای 40 نفر دانش‌آمور در متوسطه دوم داریم
عباس سلطانیان مدیرکل آموزش متوسطه دوم وزارت آموزش و پرورش نیز در این نشست گفت: کمیته ای که در شورای عالی آموزش و پرورش تشکیل شده و مدارس بین‌الملل و اتباع خارجی را رصد می‌کند، ابر چالش‌های اتباع را رتبه‌بندی کند تا بر اساس آن برای یافتن راه حل، برنامه‌ریزی شود و به حل مسئله ورود پیدا کرده و راهکارهای عملیاتی برای حل مسائل مشخص کنیم.
سلطانیان با بیان اینکه دغدغه‌ها نباید فقط در باره ارایه خدمات آموزشی باشد، بلکه دغدغه باید ارائه آموزش با کیفیت باشد، افزود: عمدتا در مناطقی که دانش‌آموز اتباع خارجی داریم با تراکم بالای کلاس‌ها روبه‌رو هستیم و هم‌اکنون ۵۴۳ کلاس بالای ۴۰ نفر دانش‌آموز در دوره متوسطه دوم در کشور داریم.
وی توضیح داد که البته همه آنها به دلیل حضور دانش‌آموزان اتباع افغانستانی نیست و در برخی مناطق، جمعیت دانش‌آموزی زیاد است و ظرفیت آموزش و پرورش به لحاظ فضای آموزشی اشباع شده است.
سیاست واحدی برای مدیریت اتباع خارجی نداریم
غفارزاده، نماینده وزارت امور خارجه در نشست تخصصی بررسی و تحلیل چالش‌های تحصیل اتباع خارجی در ایران که 29 خرداد ماه امسال در دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش برگزار شد، گفت: در طول ۴۵ سال گذشته، اتباع خارجی زیادی به دلیل جنگ‌هایی که رخ داده وارد ایران شده‌اند، اما هیچ‌گاه به سیاست واحدی برای مدیریت اتباع خارجی نرسیده‌ایم.
وی افزود: دغدغه مسئولان این بوده که همواره تهدید محور دیده‌اند اما در کشورهای دیگر، فرصت محور دیده شده است.
غفارزاده اظهار کرد: در ماده ۱۳ و ۱۴ میثاق‌نامه بین‌المللی به آموزش رایگان اتباع خارجی اشاره شده و عنوان شده که این امر بر عهده دولتی است که مهاجران به آن کشور آمده‌اند و ما هم به این میثاق پیوسته‌ایم.
نماینده وزارت امور خارجه خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران با نگاه باز، کمک حال اتباع خارجی بوده و سعی کرده مشکلات‌شان را به نحو احسن و فراتر از حد نیازشان انجام دهد.
وی تاکید کرد: باید شرایط راحت‌تری برای تحصیل دانش‌آموزان اتباع، به ویژه در مناطق دورافتاده ایجاد کنیم. اشتراکات دینی و زبانی هم داریم و به همین دلیل این دانش‌آموزان را باید جذب کنیم در حالی که فقط به آموزش پرداخته‌ایم و از تربیت غافل شده ایم.